કોકિલાક્ષ

હાઇગ્રોફિલા
લેટિન નામ: હાઈગ્રોફિલા ઓરીક્યુલાટા (શૂમ.) હિએન સિન., હાઈગ્રોફિલા સ્પિનોસા ટી. એન્ડર્સ., એસ્ટેરાકાન્થા લોન્ફિફોલિયા (લિન.) નીસ. (Acanthaceae)
સંસ્કૃત/ભારતીય નામ: કોકિલાક્ષ, ઇક્ષુરા, ઇક્ષુરકા, ચૂલ્લી, તાલિમાખાના

સામાન્ય માહિતી:

હાઈગ્રોફિલા માટે સંસ્કૃત નામ, કોકિલાક્ષા, જેનો શાબ્દિક અર્થ થાય છે ‘કોયલની આંખ’. આ આ છોડના ફૂલોનો ઉલ્લેખ કરે છે જે કોયલની આંખોના રંગને મળતા આવે છે.

હાઇગ્રોફિલા પુરૂષ જનન પ્રણાલીને ઉત્તેજિત કરે છે અને જાતીય નબળાઇ, અકાળ સ્ખલન અને ઇરેક્ટાઇલ નિષ્ફળતાની સારવારમાં ફાયદાકારક છે. તે કિડનીની પથરી માટે પણ એક શક્તિશાળી ઉપાય છે.
આ ઔષધિ સમગ્ર ભારતમાં ભેજવાળી જગ્યાઓ અને મેદાનોમાં જોવા મળે છે.

રોગનિવારક ઘટકો:

બીજમાં મોટી માત્રામાં કઠોર મ્યુસિલેજ અને પોટેશિયમ ક્ષાર હોય છે, જે બીજની મૂત્રવર્ધક ગુણધર્મો માટે જવાબદાર છે. છોડનો ઇથેનોલ અર્ક સ્પાસ્મોલિટીક અને હાઇપોટેન્સિવ છે (ભારતીય ઔષધીય છોડ-એક ઇલસ્ટ્રેટેડ ડિક્શનરી, સી.પી. ખારે. 318. 2007).

મુખ્ય રોગનિવારક ફાયદા:

કોકિલાક્ષના પાંદડા અને મૂળમાં મૂત્રવર્ધક પદાર્થ હોય છે.
ઔષધિ મૂત્રજન્ય માર્ગની બિમારીઓમાં પણ ઉપયોગી છે, જેમ કે ડિસ્યુરિયા, પેશાબની કેલ્ક્યુલી અને સિસ્ટીસિસ.
બીજ કામવાસના વધારવા માટે જાણીતા છે અને શુક્રાણુઓની સારવારમાં ફાયદાકારક છે.