નવરાત્રિનો ત્રીજો દિવસ: મા ચંદ્રઘંટાની પૂજા
નવરાત્રિનો ત્રીજો દિવસ મા દુર્ગાના ત્રીજા સ્વરૂપ, મા ચંદ્રઘંટાને સમર્પિત છે. ‘ચંદ્રઘંટા’ નામનો અર્થ બે શબ્દોના સંયોજનથી બનેલો છે: ‘ચંદ્ર’ એટલે ચંદ્રમા અને ‘ઘંટા’ એટલે ઘંટ. તેમના મસ્તક પર અર્ધચંદ્ર ઘંટના આકારમાં શોભે છે, જેના કારણે તેમનું નામ ચંદ્રઘંટા પડ્યું છે. આ ઘંટમાંથી નીકળતો ધ્વનિ ભય અને નકારાત્મકતાનો નાશ કરનારો માનવામાં આવે છે. મા ચંદ્રઘંટાનું સ્વરૂપ અત્યંત દિવ્ય અને ભવ્ય છે, જે શાંતિ, સૌમ્યતા, અને વીરતાનું મિશ્રણ છે. આ લેખમાં, આપણે મા ચંદ્રઘંટાના સ્વરૂપ, તેમની કથા, પૂજા વિધિ અને તેમના પૂજનના ગહન મહત્વ વિશે વિગતવાર માહિતી મેળવીશું.
મા ચંદ્રઘંટાનું સ્વરૂપ અને કથા
મા ચંદ્રઘંટાનું સ્વરૂપ દસ હાથવાળું છે. તેમના દરેક હાથમાં શસ્ત્રો અને મુદ્રાઓ છે, જેમ કે કમળ, બાણ, ધનુષ, તલવાર, ગદા વગેરે. તેઓ વાઘ પર સવાર છે, જે શક્તિ અને સાહસનું પ્રતીક છે. તેમના મસ્તક પરનો ઘંટ આકારનો અર્ધચંદ્ર તેમની વિશિષ્ટ ઓળખ છે. તેમની મુદ્રા યુદ્ધ માટે તૈયાર દેખાય છે, પરંતુ તેમનો ચહેરો અત્યંત શાંત અને દિવ્ય છે, જે દર્શાવે છે કે આંતરિક શાંતિ સાથે જ સૌથી મોટા પડકારોનો સામનો કરી શકાય છે.
પૌરાણિક કથા અનુસાર, જ્યારે દેવી સતીએ પોતાના પિતાના યજ્ઞમાં આત્મદાહ કર્યો અને બાદમાં હિમાલયની પુત્રી શૈલપુત્રી તરીકે જન્મ લીધો, ત્યારે તેમણે કઠોર તપસ્યા દ્વારા ભગવાન શિવને ફરીથી પ્રાપ્ત કર્યા. લગ્ન બાદ, ભગવાન શિવ તેમને પરમ આનંદના સ્વરૂપમાં લેવા આવ્યા. મા ચંદ્રઘંટાનું સ્વરૂપ એ મા પાર્વતીના વિવાહિત સ્વરૂપને રજૂ કરે છે.
પરંતુ, સૌથી પ્રચલિત કથા એ છે કે જ્યારે પૃથ્વી પર અસુરોનો અત્યાચાર વધ્યો, ત્યારે દેવતાઓથી પણ તેમને નિયંત્રિત કરવું મુશ્કેલ બન્યું. આ સમયે, મા ચંદ્રઘંટાએ ઉગ્ર સ્વરૂપ ધારણ કર્યું. તેમના મસ્તક પરના ઘંટમાંથી એટલો ભયાનક અવાજ નીકળ્યો કે તે અવાજથી તમામ અસુરો કાંપવા લાગ્યા. તેમણે અસુરોના રાજાઓ સાથે ભયંકર યુદ્ધ કર્યું અને તેમનો નાશ કરીને ધર્મની સ્થાપના કરી. આ કારણે, તેમને દુષ્ટ શક્તિઓનો નાશ કરનાર તરીકે પૂજવામાં આવે છે.
પૂજા વિધિ અને મંત્ર
નવરાત્રિના ત્રીજા દિવસે, ભક્તો સવારે સ્નાન કરીને સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરીને મા ચંદ્રઘંટાની પૂજા કરે છે. તેમને લાલ રંગના ફૂલો, ખાસ કરીને લાલ કમળ, અને લાલ વસ્ત્રો અર્પણ કરવા શુભ માનવામાં આવે છે. તેમને દૂધમાંથી બનેલી ખીર અથવા મિઠાઈનો ભોગ ધરાવવામાં આવે છે. પૂજામાં ઘંટ વગાડવાનું વિશેષ મહત્વ છે, કારણ કે તે મા ચંદ્રઘંટાના નામ સાથે જોડાયેલું છે.
મા ચંદ્રઘંટાનો મુખ્ય મંત્ર:
ॐ देवी चंद्रघण्टायै नमः॥
આ મંત્રનો જાપ ૧૦૮ વાર કરવાથી મન શાંત થાય છે અને ભય દૂર થાય છે.
પૂજનનું મહત્વ
મા ચંદ્રઘંટાની પૂજા કરવાથી ભક્તોને અનેક મહત્વપૂર્ણ લાભો મળે છે:
- ભયમાંથી મુક્તિ અને સાહસ: મા ચંદ્રઘંટા ભયમાંથી મુક્તિ આપે છે. તેમની પૂજા કરવાથી ભક્તોમાં સાહસ અને વીરતાનો સંચાર થાય છે, જેનાથી તેઓ કોઈપણ પરિસ્થિતિનો સામનો હિંમતપૂર્વક કરી શકે છે.
- શક્તિ અને સૌમ્યતાનું સંતુલન: મા ચંદ્રઘંટાનું સ્વરૂપ શક્તિ અને સૌમ્યતાનું સંપૂર્ણ સંતુલન દર્શાવે છે. તેમની પૂજા કરવાથી ભક્તોને જીવનમાં શક્તિ અને શાંતિ વચ્ચે સંતુલન જાળવવાની પ્રેરણા મળે છે.
- નકારાત્મકતાનો નાશ: તેમના મસ્તક પરના ઘંટનો ધ્વનિ નકારાત્મક ઊર્જા અને દુષ્ટ શક્તિઓને દૂર કરે છે. તેમની કૃપાથી જીવનમાં સકારાત્મકતા અને સમૃદ્ધિ આવે છે.
- આજ્ઞા ચક્રનું જાગરણ: યોગિક સાધનામાં, મા ચંદ્રઘંટાની પૂજા આજ્ઞા ચક્ર (ત્રીજું નેત્ર ચક્ર) ને જાગૃત કરવા સાથે જોડાયેલી છે. આ ચક્રના જાગરણથી વ્યક્તિમાં આત્મજ્ઞાન અને અંતર્જ્ઞાનની શક્તિ વધે છે.
નિષ્કર્ષ