નવરાત્રિનો બીજો દિવસ: મા બ્રહ્મચારિણીની પૂજા
નવરાત્રિ, શક્તિની ઉપાસનાનો મહાપર્વ, નવ દિવસ સુધી ચાલે છે, જેમાં મા દુર્ગાના નવ સ્વરૂપોની પૂજા થાય છે. નવરાત્રિના પ્રથમ દિવસે મા શૈલપુત્રીની પૂજા બાદ, બીજા દિવસે મા બ્રહ્મચારિણીની પૂજાનું વિશેષ મહત્વ છે. ‘બ્રહ્મ’ એટલે તપસ્યા અને ‘ચારિણી’ એટલે આચરણ કરનાર. આમ, બ્રહ્મચારિણીનો અર્થ થાય છે ‘તપસ્યા અને સંયમનું આચરણ કરનાર’. મા બ્રહ્મચારિણી એ ભક્તિ અને તપનું પ્રતીક છે. આ લેખમાં, આપણે મા બ્રહ્મચારિણીના સ્વરૂપ, તેમની કથા, પૂજા વિધિ અને તેમના પૂજનનું મહત્વ વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરીશું.
મા બ્રહ્મચારિણીનું સ્વરૂપ અને કથા
મા બ્રહ્મચારિણીનું સ્વરૂપ અત્યંત શાંત અને સૌમ્ય છે. તેઓ સફેદ વસ્ત્રો ધારણ કરે છે. તેમના જમણા હાથમાં તપસ્યાની માળા અને ડાબા હાથમાં કમંડળ છે. તેમનું આ સ્વરૂપ ભક્તોને તપ, સંયમ, અને મન પર કાબૂ રાખવાની પ્રેરણા આપે છે.
પૌરાણિક કથા અનુસાર, મા બ્રહ્મચારિણી એ પોતાના પૂર્વ જન્મમાં હિમાલયની પુત્રી શૈલપુત્રી હતા. શૈલપુત્રી તરીકેના જન્મ પછી, તેમણે ભગવાન શિવને પોતાના પતિ તરીકે પામવા માટે કઠોર તપસ્યા કરવાનું નક્કી કર્યું. આ કઠોર તપસ્યાને કારણે તેઓ બ્રહ્મચારિણી તરીકે ઓળખાયા.
તેમણે હજારો વર્ષો સુધી તપ કર્યું. પ્રથમ એક હજાર વર્ષ સુધી તેમણે માત્ર ફળો અને ફૂલોનું ભોજન કર્યું. ત્યારબાદ, તેમણે માત્ર પાંદડા ખાઈને તપ કર્યું. એક હજાર વર્ષ સુધી, તેમણે સંપૂર્ણપણે ભોજન અને પાણીનો ત્યાગ કર્યો, જેના કારણે તેમનું શરીર અત્યંત દુર્બળ થઈ ગયું. આ તપસ્યાથી પ્રસન્ન થઈને ભગવાન શિવે તેમને દર્શન આપ્યા અને તેમને પત્ની તરીકે સ્વીકાર્યા. આ કથા મા બ્રહ્મચારિણીના અતુલ્ય તપ, શ્રદ્ધા અને સમર્પણનું પ્રતીક છે, જે ભક્તોને તેમના લક્ષ્યોને પ્રાપ્ત કરવા માટે પ્રેરણા આપે છે.
પૂજા વિધિ અને મંત્ર
નવરાત્રિના બીજા દિવસે, સવારે સ્નાન કરીને સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરો. મા બ્રહ્મચારિણીની મૂર્તિ અથવા ચિત્રને સ્થાપિત કરો અને તેમને કુમકુમ, અક્ષત, ફૂલો, અને પૂજા સામગ્રી અર્પણ કરો. મા બ્રહ્મચારિણીને ખાંડ અને સાકર અત્યંત પ્રિય છે, તેથી પૂજામાં આ વસ્તુઓનો ભોગ ધરાવવાથી વિશેષ લાભ મળે છે.
મા બ્રહ્મચારિણીનો મુખ્ય મંત્ર:
ॐ देवी ब्रह्मचारिण्यै नमः॥
આ મંત્રનો જાપ કરવાથી મનમાં શાંતિ અને એકાગ્રતા વધે છે.
પૂજનનું મહત્વ
મા બ્રહ્મચારિણીની પૂજા કરવાથી ભક્તોને અનેક લાભો મળે છે:
- સંયમ અને તપની શક્તિ: મા બ્રહ્મચારિણીની પૂજા કરવાથી ભક્તોમાં સંયમ અને તપની ભાવના વધે છે. આ શક્તિ ભક્તોને જીવનના પડકારો અને મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવામાં મદદ કરે છે.
- મનની શાંતિ અને એકાગ્રતા: મા બ્રહ્મચારિણીનું શાંત સ્વરૂપ મનને શાંતિ આપે છે. તેમની પૂજા કરવાથી મન ભટકતું અટકે છે અને એકાગ્રતા વધે છે.
- કાર્યક્ષેત્રમાં સફળતા: મા બ્રહ્મચારિણીની કૃપાથી ભક્તોને તેમના કાર્યક્ષેત્રમાં સફળતા મળે છે. તેમનું તપસ્યાનું પ્રતીક ભક્તોને તેમના લક્ષ્યોને પ્રાપ્ત કરવા માટે સતત મહેનત કરવાની પ્રેરણા આપે છે.
- શારીરિક અને માનસિક શુદ્ધિ: નવરાત્રિના બીજા દિવસે ઉપવાસ રાખવાથી શરીર અને મન બંને શુદ્ધ થાય છે. આ સમયગાળો શરીરને નવી ઊર્જા અને શક્તિ પ્રદાન કરે છે.
નિષ્કર્ષ