વિટામિન C (એસ્કોર્બિક એસિડ): એક આવશ્યક પોષક તત્વ
વિટામિન C, જેને વૈજ્ઞાનિક રીતે એસ્કોર્બિક એસિડ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે એક પાણીમાં દ્રાવ્ય વિટામિન છે. શરીર તેનો સંગ્રહ કરી શકતું નથી, તેથી તેને નિયમિતપણે આહાર દ્વારા લેવું ખૂબ જ જરૂરી છે. તે એક શક્તિશાળી એન્ટીઑકિસડન્ટ છે જે શરીરના કોષોને હાનિકારક “ફ્રી રેડિકલ્સ”થી થતા નુકસાનથી બચાવે છે.
વિટામિન C ના મુખ્ય કાર્યો અને ફાયદા
વિટામિન C શરીરના અનેક મહત્વના કાર્યોમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે:
- રોગપ્રતિકારક શક્તિ મજબૂત બનાવે: તે શ્વેત રક્તકણો (white blood cells) ના ઉત્પાદનને ઉત્તેજિત કરે છે, જે શરીરને ચેપ અને રોગો સામે લડવામાં મદદ કરે છે.
- કોલેજનનું નિર્માણ: કોલેજન એ એક પ્રોટીન છે જે ત્વચા, હાડકાં, દાંત, રક્તવાહિનીઓ અને કાર્ટિલેજ માટે જરૂરી છે. વિટામિન C તેના ઉત્પાદનમાં મદદ કરે છે, જેનાથી ઘા રૂઝાઈ છે અને ત્વચા સ્વસ્થ રહે છે.
- આયર્નનું શોષણ: તે છોડ આધારિત ખોરાક (non-heme iron) માંથી આયર્નના શોષણમાં સુધારો કરે છે, જેનાથી એનિમિયા (પાંડુરોગ) નું જોખમ ઘટે છે.
- એન્ટીઑકિસડન્ટ તરીકે કાર્ય: તે ફ્રી રેડિકલ્સને નિષ્ક્રિય કરીને ઓક્સિડેટીવ તણાવ ઘટાડે છે, જે ક્રોનિક રોગોનું જોખમ ઘટાડવામાં મદદ કરે છે.
- વાળ અને ત્વચાનું સ્વાસ્થ્ય: કોલેજનના ઉત્પાદનને કારણે, તે વાળને મજબૂત બનાવે છે અને ત્વચાની ચમક જાળવી રાખે છે.
વિટામિન C ના મુખ્ય સ્ત્રોત (ખોરાક)
વિટામિન C કુદરતી રીતે ઘણા ફળો અને શાકભાજીમાં પુષ્કળ પ્રમાણમાં જોવા મળે છે.
ફળો:
- આમળા: વિટામિન C નો સૌથી ઉત્તમ સ્ત્રોત. એક નાનું આમળું 20 નારંગી જેટલું વિટામિન C ધરાવે છે.
- લીંબુ અને સંતરા: આ સાઇટ્રસ ફળો વિટામિન C નો સમૃદ્ધ સ્ત્રોત છે.
- જામફળ: નારંગી કરતાં પણ વધુ વિટામિન C જામફળમાં હોય છે.
- કીવી, સ્ટ્રોબેરી અને પપૈયું: આ ફળો પણ વિટામિન C થી ભરપૂર હોય છે.
શાકભાજી:
- ટામેટાં
- બ્રોકોલી અને કોબીજ
- કેપ્સિકમ (લાલ અને પીળા મરચા)
- પાલક અને અન્ય પાંદડાવાળા શાકભાજી
ઉણપ અને જરૂરિયાત
વિટામિન C ની ઉણપને કારણે થતા રોગને સ્કર્વી (Scurvy) કહેવાય છે, જેના લક્ષણોમાં પેઢામાંથી રક્તસ્ત્રાવ, શરીરમાં નબળાઈ, અને ઘા મોડા રૂઝાવવાનો સમાવેશ થાય છે. પુખ્ત વયના લોકો માટે વિટામિન C ની દૈનિક જરૂરિયાત સામાન્ય રીતે 75 થી 90 mg હોય છે, જોકે ધૂમ્રપાન કરનારાઓ અને સગર્ભા સ્ત્રીઓ માટે આ જરૂરિયાત વધી શકે છે.
શું તમે અન્ય કોઈ વિટામિન વિશે જાણવા માંગતા હો તો કમેંટ કરો…….