નવરાત્રિનો પ્રથમ દિવસ: મા શૈલપુત્રીની પૂજા
નવરાત્રિ, શક્તિ ઉપાસનાનો મહાપર્વ, નવ દિવસ સુધી ચાલે છે, જેમાં મા દુર્ગાના નવ સ્વરૂપોની પૂજા થાય છે. આ નવ દિવસોનો પ્રારંભ મા શૈલપુત્રીની પૂજાથી થાય છે. શૈલપુત્રી એટલે પર્વતોની પુત્રી. ‘શૈલ’ એટલે પર્વત અને ‘પુત્રી’ એટલે પુત્રી. મા શૈલપુત્રી હિમાલય પર્વતના રાજા હિમાલયની પુત્રી તરીકે અવતર્યા હતા. તેમની પૂજા નવરાત્રિના પ્રથમ દિવસે કરવાથી ભક્તોને અનેક લાભો મળે છે. આ લેખમાં, આપણે મા શૈલપુત્રીના સ્વરૂપ, તેમની કથા, પૂજા વિધિ અને તેમના પૂજનનું મહત્વ વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરીશું.
મા શૈલપુત્રીનું સ્વરૂપ અને કથા
મા શૈલપુત્રી વૃષભ પર સવાર છે. તેમના એક હાથમાં ત્રિશૂળ અને બીજા હાથમાં કમળનું ફૂલ છે. તેમના મસ્તક પર અર્ધચંદ્ર શોભે છે. તેમનું સ્વરૂપ અત્યંત શાંત, મનોહર અને સૌમ્ય છે.
પૌરાણિક કથા અનુસાર, મા શૈલપુત્રી પૂર્વ જન્મમાં પ્રજાપતિ દક્ષની પુત્રી સતી હતા. સતીનો વિવાહ ભગવાન શિવ સાથે થયો હતો. એકવાર, પ્રજાપતિ દક્ષે એક મહાયજ્ઞનું આયોજન કર્યું, પરંતુ તેમણે ભગવાન શિવ અને સતીને આમંત્રિત કર્યા નહીં. સતી પિતાના યજ્ઞમાં ગયા, પરંતુ ત્યાં તેમણે ભગવાન શિવનું અપમાન થતું જોયું. પોતાના પતિના અપમાનથી વ્યથિત થઈને સતીએ યજ્ઞકુંડમાં આત્મદાહ કરી લીધો. ત્યારબાદ, તેમણે હિમાલયના રાજા હિમાલયની પુત્રી તરીકે પુનર્જન્મ લીધો અને શૈલપુત્રી તરીકે ઓળખાયા. શૈલપુત્રીએ ભગવાન શિવને ફરીથી પતિ તરીકે પામવા માટે કઠોર તપસ્યા કરી અને આખરે ભગવાન શિવ સાથે પુનઃ લગ્ન કર્યા. આ કથાથી મા શૈલપુત્રીનો તપ, શ્રદ્ધા અને સમર્પણનો ગુણ પ્રદર્શિત થાય છે.
પૂજા વિધિ અને મંત્ર
નવરાત્રિના પ્રથમ દિવસે, સવારે સ્નાન કરીને સ્વચ્છ વસ્ત્રો પહેરો. ત્યારબાદ, પૂજા સ્થળને ગંગાજળથી પવિત્ર કરો. પૂજાની શરૂઆત ગણેશજી અને કળશ સ્થાપનથી થાય છે. મા શૈલપુત્રીની મૂર્તિ અથવા ચિત્રને સ્થાપિત કરો અને તેમને કુમકુમ, અક્ષત, ફૂલો અને અન્ય પૂજા સામગ્રી અર્પણ કરો. મા શૈલપુત્રીને સફેદ વસ્તુઓ અત્યંત પ્રિય છે, તેથી તેમને સફેદ ફૂલો અને સફેદ મિઠાઈ અર્પણ કરવાથી વિશેષ લાભ મળે છે.
મા શૈલપુત્રીનો મુખ્ય મંત્ર:
ॐ देवी शैलपुत्र्यै नमः॥
આ મંત્રનો જાપ ઓછામાં ઓછો ૧૦૮ વાર કરવો જોઈએ.
પૂજનનું મહત્વ
મા શૈલપુત્રીની પૂજા કરવાથી ભક્તોને અનેક લાભો મળે છે:
- મૂલાધાર ચક્રનું જાગરણ: યોગશાસ્ત્રમાં, મા શૈલપુત્રીની પૂજા મૂલાધાર ચક્રને જાગૃત કરવા સાથે જોડાયેલી છે. મૂલાધાર ચક્ર શરીરનું મૂળ આધાર છે અને તેને જાગૃત કરવાથી આત્મવિશ્વાસ, સ્થિરતા અને સુરક્ષાની ભાવના વધે છે.
- શક્તિ અને સમર્પણ: મા શૈલપુત્રી તપ, શ્રદ્ધા અને સમર્પણનું પ્રતીક છે. તેમની પૂજા કરવાથી ભક્તોમાં પણ આ ગુણો વિકસે છે.
- સર્વ દુઃખોનો નાશ: મા શૈલપુત્રીની કૃપાથી ભક્તોના જીવનમાંથી બધા દુઃખો અને અવરોધો દૂર થાય છે. તેઓ ભક્તોને શક્તિ અને સાહસ પ્રદાન કરે છે જેથી તેઓ જીવનના સંઘર્ષોનો સામનો કરી શકે.
- મન અને આત્માની શાંતિ: મા શૈલપુત્રીનું સૌમ્ય અને શાંત સ્વરૂપ મન અને આત્માને શાંતિ આપે છે. તેમની પૂજા કરવાથી માનસિક તણાવ ઓછો થાય છે અને મન પ્રસન્ન રહે છે.
નિષ્કર્ષ
નવરાત્રિના પ્રથમ દિવસે મા શૈલપુત્રીની પૂજા કરવાનું એક વિશિષ્ટ મહત્વ છે. તે એક નવી શરૂઆતનું પ્રતીક છે, જ્યાં આપણે મા શક્તિને યાદ કરીને આપણા જીવનની યાત્રા શરૂ કરીએ છીએ. તેમની કૃપાથી આપણને જીવનમાં સ્થિરતા, શાંતિ અને શક્તિ મળે છે. તેમની પૂજા કરીને આપણે માત્ર આધ્યાત્મિક જ નહીં, પરંતુ માનસિક અને શારીરિક રીતે પણ સબળ બનીએ છીએ. તેથી, શ્રદ્ધા અને ભક્તિ સાથે મા શૈલપુત્રીની પૂજા કરો અને તેમના આશીર્વાદ પ્રાપ્ત કરો.