બ્રાહ્મી

ભારતીય પેનીવોર્ટ, સેંટેલા, ગોટુ કોલા
લેટિન નામ: Centella asiatica (Linn.) (શહેરી), Hydrocotyle asiatica (linn.) (Apiaceae)
સંસ્કૃત/ભારતીય નામ: માંડુકાપર્ણી, બ્રાહ્મી, માંડુકિગ, બ્રહ્મા-માંડુકી, ખુલાખુડી, મંડૂકપર્ણી દિવ્યા

સામાન્ય માહિતી:

સેંટેલા એ નર્વિન ટોનિક છે જે શીખવાની, શૈક્ષણિક કામગીરીને વધારે છે અને માનસિક ક્ષમતામાં સુધારો કરે છે. તે ચિંતા વિરોધી એજન્ટ તરીકે કામ કરે છે અને તેનો ઉપયોગ અનેક માનસિક વિકૃતિઓની સારવાર માટે થાય છે. તેનાથી બાળકોની બેચેની પણ શાંત થાય છે. તેનો ઉપયોગ નૂટ્રોપિક તરીકે થાય છે, એક દવા જે જ્ઞાનાત્મક ક્ષમતાને વધારે છે.

સદીઓથી આયુર્વેદમાં વપરાયેલ, સેંટેલા મન, બુદ્ધિ, ચેતના અને સારી ભાવનાના સામાન્ય કાર્યને ટેકો આપે છે. વૈકલ્પિક દવા સમીક્ષા (માર્ચ 2004) અનુસાર, ‘તાજેતરના સંશોધનોએ મુખ્યત્વે સેંટેલાની જ્ઞાનાત્મક અસરો, ખાસ કરીને મેમરી, શીખવાની અને એકાગ્રતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું છે અને પરિણામો પરંપરાગત આયુર્વેદિક દાવાઓને સમર્થન આપે છે.’ ઉત્તર પ્રદેશ, ભારતના સંશોધકો, ફ્રેન્કસ્ટન હોસ્પિટલ સાથે કામ કરે છે. વિક્ટોરિયા, ઑસ્ટ્રેલિયા, એ પણ જાણવા મળ્યું કે સેંટેલાએ મેમરી નિયંત્રણ અને પ્રસંગોપાત વય-સંબંધિત મેમરી પડકારો પર સહાયક અસર દર્શાવી (ઇન્ડિયન જર્નલ ઑફ સાયકિયાટ્રી, 238-242. 2004).

રોગનિવારક ઘટકો:

જડીબુટ્ટીમાં આલ્કલોઇડ્સ બ્રાહ્મિન, હર્પેસ્ટાઇન અને ત્રણ પાયાનું મિશ્રણ છે. ઔષધિમાં સેપોનિન, હર્સપોનિન અને બેકોસાઈડ્સ A અને B પણ હોય છે. બેકોસાઈડ્સ A અને B હેમોલિટીક પ્રવૃત્તિ ધરાવે છે. હર્સપોનિનમાં કાર્ડિયોટોનિક અને શામક ગુણધર્મો છે.

મુખ્ય રોગનિવારક ફાયદા:

Centella બુદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપે છે, ખાસ કરીને રીટેન્શનની શક્તિ. તે નર્વસ બળતરા અથવા આંદોલનથી રાહત આપે છે. તે પરંપરાગત રીતે યાદશક્તિ વધારવા અને મનોવિકૃતિ, વાઈ અને ચિંતાની સારવાર માટે વપરાય છે.
સેન્ટેલા સેરેબ્રલ ગ્લુટામિક એસિડનું સ્તર વધારી શકે છે અને મગજમાં ગામા-એમિનોબ્યુટીરિક એસિડ (GABA) સ્તરને અસ્થાયી રૂપે વધારી શકે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે મગજના ગ્લુટામાઇનમાં અંતર્જાત વધારો શીખવાની પ્રક્રિયામાં મદદરૂપ થઈ શકે છે.