જિમ્નેમા
લેટિન નામ: જીમ્નેમા સિલ્વેસ્ટ્રે આર.બી.આર. (એસ્ક્લેપિયાડેસી)
સંસ્કૃત/ભારતીય નામ: મેષશ્રૃંગી, વિશાની, મધુનાશિની, ગુરમાર, મેરાસિન્ગી
સામાન્ય માહિતી:
જિમ્નેમા મધ્ય અને દક્ષિણ ભારતના ઉષ્ણકટિબંધીય જંગલોમાં વતન છે. ઔષધિ સ્વાદુપિંડના વિશિષ્ટ બીટા કોષોના સામાન્ય કાર્યને સમર્થન આપે છે જે ઇન્સ્યુલિન સ્ત્રાવ કરે છે અને રક્ત ખાંડના સ્તરને સામાન્ય બનાવે છે. તેના સંસ્કૃત નામ મેષશ્રૃંગીનો હિન્દીમાં અર્થ થાય છે ‘ખાંડનો નાશ કરનાર’. ભારતમાં લોહીમાં શર્કરાના સામાન્ય સ્તરને ટેકો આપવા માટે પૂર્વે છઠ્ઠી સદીથી તેનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે.
રોગનિવારક ઘટકો:
જિમ્નેમાના પાંદડાઓનો મુખ્ય ઘટક જિમ્નેમિક એસિડ છે, જે ચાવવામાં આવે ત્યારે સુક્રોઝની અસર ઘટાડે છે, આમ મીઠી ખોરાકની તૃષ્ણા ઘટાડે છે.
મુખ્ય રોગનિવારક ફાયદા:
જિમનેમિક એસિડ આંતરડાના રીસેપ્ટર્સ સાથે કાર્બોહાઇડ્રેટ્સના બંધનને અટકાવે છે જેથી આંતરડા દ્વારા ગ્લુકોઝનું શોષણ અટકાવવામાં આવે છે અને ‘ખાલી કેલરી’ સંગ્રહિત થતી નથી. આ ક્રિયા વજન ઘટાડવા પ્રોત્સાહન આપે છે.
જિમ્નેમિક એસિડ એન્ટીડાયાબિટીક ગુણધર્મો ધરાવે છે, જે રક્ત ખાંડને નોંધપાત્ર રીતે ઘટાડે છે.