🧬 હોર્મોન્સ શું છે?

             હોર્મોન્સ એટલે આપણા શરીરના રાસાયણિક સંદેશાવાહકો (chemical messengers).
• તે ખાસ ગ્રંથિઓ (Endocrine glands – જેમ કે થાયરોઇડ, પિટ્યુટરી, એડ્રિનલ, પેન્ક્રિયાસ, ઓવેરી, ટેસ્ટિસ) દ્વારા બને છે.
• હોર્મોન્સ રક્તપ્રવાહ (bloodstream) દ્વારા શરીરના અલગ-અલગ અંગો અને કોષો સુધી પહોંચે છે.
• તેમનું કામ છે શરીરને સંકેત આપવું કે કયું કાર્ય ક્યારે અને કેટલું કરવું.
________________________________________

⚡ હોર્મોન્સના મુખ્ય કાર્યો

હોર્મોન્સ આપણા શરીરમાં નીચેની બાબતો નિયંત્રિત કરે છે:
• વિકાસ અને વૃદ્ધિ (Growth hormone, Thyroid hormone)
• મેટાબોલિઝમ અને ઊર્જા (Insulin, Thyroid hormone)
• પ્રજનન તંત્ર (Estrogen, Progesterone, Testosterone)
• મૂડ અને ભાવનાઓ (Serotonin, Dopamine, Cortisol)
• ઊંઘ અને જાગરણ ચક્ર (Melatonin)
• સ્ટ્રેસ પ્રતિભાવ (Adrenaline, Cortisol)
• બ્લડ શુગર અને પાચન (Insulin, Glucagon)
________________________________________

🏥 કેટલાક મહત્વના હોર્મોન્સ અને તેમના કાર્ય

• ઇન્સ્યુલિન – બ્લડ શુગર કંટ્રોલ કરે છે.
• થાયરોઇડ હોર્મોન – મેટાબોલિઝમ અને ઊર્જા કંટ્રોલ કરે છે.
• કોર્ટિસોલ – સ્ટ્રેસ હોર્મોન.
• એસ્ટ્રોજન અને પ્રોજેસ્ટેરોન – સ્ત્રીઓના પ્રજનન હોર્મોન્સ.
• ટેસ્ટોસ્ટેરોન – પુરુષોનું પ્રજનન હોર્મોન.
• મેલાટોનિન – ઊંઘ નિયંત્રિત કરે છે.
• એડ્રેનાલિન – “Fight or Flight” (જોખમ સમયે) પ્રતિભાવ આપે છે.
________________________________________

✅ સરળ ભાષામાં

હોર્મોન્સ એટલે શરીરના WhatsApp મેસેજીસ 📲 – નાના સંકેત જે આખા શરીરમાં ફરે છે અને અંગોને કહે છે કે શું કરવું, ક્યારે કરવું અને કેટલું કરવું.

મુખ્ય હોર્મોન્સ અને તેમના કાર્ય