🌿 એગ્રોફોરેસ્ટ્રી શું છે?
એગ્રોફોરેસ્ટ્રી એ જમીન ઉપયોગની એવી પદ્ધતિ છે જેમાં વૃક્ષો અને ઝાડો પાકો અથવા પશુપાલન સાથે એકસાથે વાવાતા હોય છે. આ પદ્ધતિ કુદરતી પર્યાવરણની નકલ કરતી હોય છે, જે જમીન, પાણી અને જૈવવિવિધતા માટે ફાયદાકારક છે.
🔍 એગ્રોફોરેસ્ટ્રી કરવાની જરૂર શા માટે?
| લાભ | વર્ણન |
| 🌱 જમીનની સુધારા | ઝાડ જમીનને ધ્રુવતા રોકે છે અને પાંદડાઓથી માટીની સમૃદ્ધિ વધે છે. |
| 💧 પાણી બચાવવું | ઝાડના છાંયો અને જાળવેલા રુટથી માટીમાં પાણી અટકે છે. |
| 🌬️ જમીની તણાવથી બચાવ | પવનના ઝાડ રોકી જમીન અને પાકને સુરક્ષા મળે છે. |
| 🐞 જૈવવિવિધતા | પક્ષીઓ, તરજકો અને ઉપયોગી જીવોને આશરો મળે છે. |
| 💰 આવકમાં વધારો | ફળો, લાકડું, દવાઓ માટે વૃક્ષોથી વધુ આવક મળે છે. |
🌲 એગ્રોફોરેસ્ટ્રીના પ્રકાર
- એલી ક્રોપિંગ (Alley Cropping)
ઝાડોની વચ્ચે પાકો વાવા, જેથી પાકને છાંયો અને પવનથી રક્ષણ મળે.
- સિલ્વોપાસ્ટ્યોર (Silvopasture)
ઝાડો અને પશુઓ સાથેની સંયુક્ત વ્યવસ્થા.
- એગ્રોસિલ્વિકલ્ચર (Agrosilviculture)
પાક અને ઝાડ સાથે મળીને વાવેતર.
- ફોરેસ્ટ ફાર્મિંગ (Forest Farming)
જંગલ હેઠળ મશરૂમ, દવાકીય છોડો જેવી વસ્તુઓ ઉગાડવી.
- વિન્ડબ્રેક્સ/શેલ્ટરબેલ્ટ્સ (Windbreaks/Shelterbelts)
પવન રોકવા માટે ઝાડોની પંક્તિઓ વાવવી.
📍 એગ્રોફોરેસ્ટ્રી ક્યાં ઉપયોગ થાય છે?
એગ્રોફોરેસ્ટ્રી વિશ્વભરના ઘણા ભાગોમાં થાય છે:
- 🌍 આફ્રિકા: સાહેલમાં કુદરતી રીતે વૃક્ષોનું પુનરુત્પાદન.
- 🇮🇳 ભારત: પરંપરાગત ઘરનાં બાગો અને બાઉન્ડરી વાવેતર.
- 🇧🇷 બ્રાઝિલ: છાંયો હેઠળ કોફી અને કોકોનું વાવેતર.
- 🇺🇸 યુએસએ: એલીએ ક્રોપિંગ અને સિલ્વોપાસ્ટ્યોર.
🧠 ઉદાહરણ: સાદું એગ્રોફોરેસ્ટ્રી સિસ્ટમ
એક ખેડૂત પાસે છે:
- આંબાના વૃક્ષો ફળ અને છાંયો માટે.
- બીન અને મકાઈ ખાવા માટે.
- બકરાઓ ઝાડની વચ્ચે ઘાસ ખાય છે.
આ રીતે પાણી બચે છે, ઉત્પાદન વધે છે અને વધુ આવક થાય છે.