સંકષ્ટી ચતુર્થીની કથા
એક વખત એક ગરીબ બ્રાહ્મણ રહેતો હતો. તેના જીવનમાં સતત દુર્ભાગ્ય અને મુશ્કેલીઓ જ આવતી હતી — જે કામ કરે તે નિષ્ફળ જાય. એક દિવસ તે એક વિદ્વાન ઋષિ પાસે ગયો અને પૂછ્યું:
“હું હંમેશાં દુઃખમાં કેમ છું? મને આમાથી મુક્તિ કેવી રીતે મળશે?”
ઋષિએ કહ્યું:
“કૃષ્ણ પક્ષની ચતુર્થીના દિવસે ઉપવાસ રાખો, ભગવાન ગણેશજીની ભક્તિપૂર્વક પૂજા કરો અને સંકષ્ટી ચતુર્થી વ્રતકથા સાંભળો. તમારી તમામ મુશ્કેલીઓ દૂર થશે.”
દિવ્ય ઘટના
બ્રાહ્મણે ઋષિના જણાવ્યા મુજબ કર્યું:
- આખો દિવસ ઉપવાસ રાખ્યો.
- દુર્વા, લાલ ફૂલો, અગરબત્તી અને મોદકથી ગણેશજીની પૂજા કરી.
- સાંજે ચંદ્રને દર્શન કર્યા પછી જ ઉપવાસ તોડ્યો.
ભગવાન ગણેશ પ્રગટ થયા અને કહ્યું:
“હું તમારી ભક્તિથી પ્રસન્ન છું. આજથી તમારા જીવનના તમામ વિઘ્નો દૂર થશે અને તમારી ઇચ્છાઓ પૂર્ણ થશે.”
તે દિવસ પછી તેના જીવનમાં સુખ-સમૃદ્ધિ આવી ગઈ.
બીજી લોકપ્રિય કથા – ચંદ્ર અને ગણેશજી
એક વાર ગણેશજી ભોજન કરી પોતાના ઉંદર પર સવાર થઈને પરત જઈ રહ્યા હતા. ચંદ્રદેવે તેમને જોયા અને તેમના મોટા પેટ પર હસ્યા. આથી ગણેશજી રીસાઈ ગયા અને ચંદ્રને શાપ આપ્યો:
“જે કોઈ તને ચતુર્થીના દિવસે જોશે તે ખોટા આરોપો અને અપમાનનો ભોગ બનશે.”
ચંદ્ર માફી માગવા લાગ્યા. ગણેશજીનો ક્રોધ શાંત થયો અને તેમણે કહ્યું:
“જે લોકો સંકષ્ટી ચતુર્થીનો ઉપવાસ રાખશે અને ચંદ્રોદય પછી ચંદ્રને અર્ઘ્ય આપીને દર્શન કરશે, તે આ શાપથી અને તમામ મુશ્કેલીઓથી મુક્ત થશે.”
આ કારણથી જ ઉપવાસ ચંદ્રોદય પછી જ તોડવામાં આવે છે.
વ્રત વિધી સંક્ષેપ
- સવારથી સાંજ સુધી ઉપવાસ.
- ફળ, પાણી, દૂધ લેવું (કઠિન ઉપવાસમાં પાણી પણ નહીં).
- સાંજે ચંદ્રોદય બાદ ચંદ્રને અર્ઘ્ય અર્પણ.
- ગણેશજીની પૂજા — દુર્વા, લાલ ફૂલ, મોદક, દીવો, ધૂપ.
- આ વ્રતકથા સાંભળવી અથવા વાંચવી જરૂરી છે.
ફળ (લાભ)
- જીવનમાંથી વિઘ્નો દૂર થાય છે.
- માનસિક શાંતિ અને ધ્યાનશક્તિ વધે છે.
- ધન, સંતાન અને આરોગ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે.